در اسلام، از آزار و اذیت حیوانات و کشتن بی‌دلیل آنها (مخصوصا نسبت به حیوانات غیر موذی)، نهی شده است و این عمل، از زشت‌ترین گناهان شمرده شده است. حتی در روایتی از امام صادق (علیه السلام)، این عمل، از زشت‌ترین گناهان شمرده شده است.(1) نه تنها انسان ها بلکه حیوانات نیز در اسلام از حقوقی متعالی برخوردارند و در آیات و روایات از این حقوق و شیوه‌های ادای ان صحبت به میان آمده است.

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) می فرمایند: «هیچ پرنده یا غیرپرنده‌ای به ناحق کشته نمی‌شود مگر اینکه در روز قیامت به دشمنی قتل خویش برمی‌خیزد.»

نیز فرمودند: «کسی که گنجشک یا پرنده‌ای دیگر را به ناحق بکشد، در روز قیامت (درباره حق آن پرنده) مورد بازخواست قرار می‌گیرد.» عرض شد: ای رسول خدا! حق آن چیست؟ حضرت فرمودند: «(به گونه صحیح ذبح شود) و مورد استفاده قرار گیرد؛ نه اینکه سرش را ببرد و آن را دور افکند.» (2)

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) چون شتری را با جهازش دربند و بسته دیدند، فرمودند: «صاحب‌اش کجاست؟ به او بگویید خود را برای محاکمه در قیامت آماده سازد.» (3)
 

توبه از حیوان آزاری

پشیمان شدن از این کردار نشان از پاکی وجدان است. البته باید به درگاه الهی توبه نموده و از او طلب آمرزش کرد. خدای مهربان دری به نام توبه برای همه بندگانش گشوده و با آغوشی باز بندگان گنهکارش را که رو به سوی توبه آورده‌اند، می‌پذیرد. لذا باید آستین همت را بالا زده و با عزمی راسخ توبه‌ای کنیم متناسب به گناه خویش.

خداوند هر گناهی (صغیره و کبیره) را می‌بخشد «ان الله یغفر الذنوب جمیعا؛ خداوند همه گناهان را می آمرزد». توبه در حقیقت پشیمان شدن از گناه و بازگشتن از راهی است که انسان در گذشته بر خلاف رضای پروردگار رفته است. توبه حقیقی نیز همان توبه نصوح است؛ یعنی توبه و پشیمانی بدون بازگشت. اگر کسی احساس کند که واقعا از گذشته خود نادم و پشیمان گشته و راه خود را به سوی خداوند عوض کرده، باید بداند که اهل توبه واقعی است و این‌چنین توبه‌ای هرگز رد نمی‌شود. اما در ارتباط با اینکه آیا کفاره‌ای نسبت به این عمل، واجب می‌شود یا نه؟ نظر شما را به حدیثی در این باره جلب می‌نماییم:
 

جبران حیوان آزاری

فردی به نام ابا حمزه، کبوتران نوه‌اش را از روی غضب سر می‌برد و گویا بعدها از این عمل خویش پشیمان شده و شرح این واقعه را در سفری که به مکه داشته برای امام باقر (علیه السلام) بیان می‌کند. امام به او می‌فرمایند: «اى ابا حمزه، کار زشتی انجام دادی، نمی‌دانى که چون اهل زمین بچه‌هاى ما را به بازى گیرند، با بال زدن کبوتر، زیان از آنها دفع می‌شود و ( نیز اینکه) کبوتران در پایان شب، (ما را) به نماز آگاهى دهند. از هر کدامشان یک دینار طلا صدقه بده زیرا از روی خشم آنها را کشتى.» [4]

البته علما، از جمله مرحوم مجلسی و صاحب وسائل الشیعه، امر به پرداخت صدقه در این حدیث را حمل بر استحباب می‌نمایند. [5]

در پایان، نظر شما را به دو استفتاء در همین موضوع جلب می‌نماییم:

۱. سوال از آیت الله العظمی سید محمد رضا موسوى (رحمه الله):

متن استفتاء: کشتن حیوانات اهلى مانند گربه، آن هم به طور فجیع که در اطاق حبس شود و با شدت ضربات آن را بکشند و یا پرنده‌اى مانند کبوتر و کبک اهلى را از روى غضب سر از تنش بکنند موجب صدقه یا مثلا دیه مى‌شود؟

جواب: دیه ندارد و لکن این گونه اذیت به حیوانات، ظلم است و مکافات آن عذاب اخروى است. [6]
 

۲. سوال از آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (رحمه الله):

متن استفتاء: گناهانى از جمله اذیت کردن و یا کشتن حیوانات را چگونه مى‌توان جبران کرد؟ آیا با توبه بخشیده خواهد شد؟

جواب: چنانچه شخص از گناهى که کرده توبه کند مورد عفو قرار مى‌گیرد لکن اگر مال دیگرى را تلف کرده باید صاحب مال را راضى کند و حقّ او را اداء کند یا از او حلالیت بگیرد، و اللّه العالم. [7]

پی‌نوشت‌ها:
1. وسایل الشیعه، ج ۱۲، ص ۵

2. مفاتیح الحیاه، آیت الله جوادی آملی، ص ۶۶۸

3. بحار الانوار، ج 7، ص 276
4. وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۵۲۱
5. بحار الانوار، ج ۶۲، ص ۱۵
6. مجمع المسائل، ج ‌۳، ص ۲۷۸
7. استفتائات جدید، ج ‌۲، ص ۲۲۷

منبع: پرسمان